Sinds tijden is de Pretoriusstraat 28 onderwerp van een reeks juridische procedures, allemaal voortvloeiend uit de verwoede pogingen van de eigenaren om de bewoners en sociaal centrum Joes Garage op straat te zetten. Na ‘zeven jaar bevlogen buurtstrijd’ blijkt dat (voor de eigenaren dan) niet echt mee te vallen. Al is er een (theoretische) bouwvergunning, toch speelt de balast van meer dan 10 jaar speculatie, met alle politieke en juridische complicaties een grote rol.
Hierbij een overzicht van afgehandelde en nog steeds op de rol staande zaken, waaronder een hoger beroep van de eigenaren bij de Raad van State tegen een recentelijk door de bewoners van het pand gewonnen zaak bij de bestuursrechter.
Kleine geschiedenis vergunningen en rechtszaken
Toen de voormalige eigenaar Joe McCarthy in april 2004 voor de eerste keer na de rechter stapte, bleek hij niet eens een bouwplan , laat staan een bouwvergunning te hebben. Toen dit aan zijn advocaat duidelijk werd, is de zaak op de valreep ingetrokken. Na een aantal vruchteloze pogingen en veel bezwaar door bewoners en buren, is het McCarthy gelukt om in mei 2005 alsnog een bouwplan vergund te krijgen. In zomer en najaar 2005 deed de SIOD een reeks invallen in kantoor en woningen van McCarthy en zijn omveld. Ook werd er door verschillende schuldeisers beslag op het pand gelegd. In januari werd de bouwvergunning bovendien ingetrokken op basis van de wet BIBOB.
In maart 2006 werden na pogingen tot executoriale veiling door de bank, de heren Robert Leon Segaar, Pepijn Koch, Ton Klomp en Gerard van de Laar eigenaren van het pand per onderhands bod. De nieuwe eigenaren hebben zonder succes bezwaar gemaakt tegen de intrekking van McCarthys bouwvergunning. Wel loopt hier tegen nog een beroep die binnenkort zal voorkomen.
In april 2006 hebben de nieuwe eigenaren dezelfde bouwaanvraag opnieuw ingediend, die werd in oktober 2006 vergund. Bewoners en buren hebben uiteraard weer bezwaar gemaakt. Deze verlening heeft tot een kleine politieke rel geleid in het stadsdeel Oost – Watergraafsmeer, omdat de kraakgroep heeft kunnen aantonen dat de nieuwe en de oude eigenaren een hele hoop zakelijke banden en gemeenschappelijke bekenden hadden. In het najaar 2006 heeft het stedelijke bureau BIBOB onderzoek gedaan maar geadviseerd de wet BIBOB niet toe te passen.
Toen in januari 2007 bekend werd dat McCarthy en 17 anderen, waaronder mensen die direct met Segaar en vooral Koch zaken hebben gedaan, voor fraude met hypotheken voor de rechter moeten verschijnen, is door het stadsdeel het landelijke bureau BIBOB ingeschakeld.
In maart 2007 diende uiteindelijk de hoorzitting van de bezwaarschriftencommissie over de laaste bouwaanvraag. De eigenaren wilden de uitkomst daarvan echter niet afwachten en hebben in juni 2007 gedagvaard tot ontruiming. Na een actie van de kraakgroep bij de eigenaren en politieke druk vanuit de deelraad, hebben de eigenaren, in overleg met het dagelijks bestuur, de rechtszaak weer afgelast, in afwachting van de uitspraak van de bezwaarschriftencommissie en het landelijke bureau BIBOB.
In augustus 2007 verklaarde het DB het bezwaar van bewoners en buren tegen de bouwvergunning ongegrond. Daartegen is beroep bij de rechtbank aangetekend. In november 2007 adviseerde het landelijke bureau BIBOB het DB om de vergunning in stand te houden.
In december 2007 hebben de eigenaren bewoners en gebruikers van het pand opnieuw gedagvaard voor ontruiming. De kraakgroep heeft daarop een verzoek tot voorlopige voorziening ingediend bij de bestuursrechter om de bouwvergunning te schorsen tot uitspraak in beroep. Ter zitting bij de civiele rechter op 3 januri 2008 is de zaak aangehouden, in afwachting van de uitspraak van de bestuursrechter.
Op 6 maart 2008 heeft de rechtbank uitspraak gedaan, en dan zowel wat voorlopige voorziening als beroep betreft. Daarbij is het bezwaar van de kraakgroep gegrond verklaard, en de zaak terugverwezen na het stadsdeel tot hernieuwde behandeling in een bezwaarprocedure. De kraakgoep heeft daarop aangegeven opnieuw gehoord te willen worden. De zitting van de bezwaarcommissie vond op 15 april 2008 plaats.
De eigenaren hebben op hun beurt hoger beroep aangetekend bij de Raad van State tegen de uitspraak van de rechtbank.
De zaken inhoudelijk
Bezwaarzaak eigenaren tegen de BIBOB-intrekking van de eerste eerste vergunning
Deze bouwvergunning is in 2004 aangevraagd door de voormalige eigenaar Joe McCarthy en inhoudelijk gelijk aan de recentelijk door de bestuursrechter geschorste vergunning. Aan de verlening ging een art 19 procedure vooraf ivm met de aanhoudingsplicht in het kader van de wijziging van de bestemmingsplan. Er is zowel technisch-inhoudelijk als politiek bezwaar ertegen gemaakt. De bezwaren zijn wel gehoord maar nog voor een uitspraak van de bezwaarcommissie is de vergunning op basis van de wet BIBOB in januari 2006 ingetrokken omdat McCarthy weigerde openheid van zaken te geven.
Tegen de intrekking werd bezwaar gemaakt door makelaar en hypothekenbank, die op dat moment bezig waren met een executoriale veiling van het pand. Vanaf maart 2006, de datum van de officiele overdracht van het pand aan de nieuwe eigenaren, hebben deze zich gevoegd bij dit bezwaar met als voornaamste reden dat zij niet diegene waren die aan de BIBOB criteria moeten voldoen, en deze wet een ‘veel te zwaar middel’zou zijn. In juli 2007 heeft het dagelijks bestuur het bezwaar ongegrond verklaard ondermeer met verwijzing naar een mogelijke stromanconstructie die de bedoeling van de wet BIBOB onderuit zou kunnen halen. De eigenaren hebben beroep aangetekend bij de rechtbank, en bewoners en buren hebben zich bij de zaak gevoegd als belanghebbenden.
Begin april 2008 heeft de rechtbank aangegeven dat de zaak inmiddels ‘zittingrijp’ is en een aantal stukken gestuurd waaruit blijkt dat het DB zich in deze zaak vooral wil beroepen op ‘niet-ontvankelijkheid van de eigenaren’, gezien het feit dat ze niet zelf de aanvragers waren en hun belang ten tijden van de intrekking slechts indirect is, zeker omdat makelaar en hypothekenbank als indieners van het bezwaar ertegen nooit echt eigenaren waren. Verder wijst het DB op het feit dat een vergunning niet als ‘waardeverhogend’ mag worden aangemerkt en feitelijk ook het woonrecht van de bewoners in het geding is(!).
Civiele ontruimingszaak
Na het ongegrond verklaren van het bezwaar van de bewoners (en het niet-ontvankelijk verklaren van de buren) en het advies van het landelijke bureau BIBOB om de vergunning in stand te houden, hebben de eigenaren in december 2007 de bewoners gedagvaard in een civiel ontruimingskortgeding. De eerste zitting vond op 3 januari plaats. Uiteraard kwam ter zitting de geschiedenis van 10 jaar speculatie, de toepassing van de wet BIBOB en de verwervingen van oude en nieuwe eigenaren uitgebreid ter sprake, net als de duidelijke tekortkomingen in de huidige bouwvergunning, tot alle twijfels aan de bedoelingen van de eigenaren om echt te gaan verbouwen.
Gezien de bezwaarden tegen deze vergunning in beroep zijn gegaan bij de bestuursrechter en daarover een voorlopige voorziening (VOVO) was aangevraagd, is de zaak door de rechter aangehouden. Dit gebeurde in eerste instantie tot 15 februari, omdat er op die datum nog geen uitspraak was in de VOVO zaak, werd ze verder aangehouden tot 15 maart. Op 7 maart is de VOVO toegewezen, het beroep van de bewoners gegrond verklaard, en de zaak terugverwezen na het Dagelijks Bestuur voor hernieuwde behandeling. De civiele zaak is opnieuw pro forma aangehouden tot 13 mei 2008.
bezwaar en beroepsprocedure
Tegen de verlening van de meest recente bouwvergunning in oktober 2006 is bezwaar gemaakt door de bewoners, de buren en de vereniging Eeuwigh gaat voor Oogenblick. Het ging daarbij om fouten in de tekeningen, het dichtbouwen van het lichthof, het feit dat de vergunning inhoudelijk gelijk is aan de voorafgaande ingetrokken vergunning (die nog onderwerp van bezwaar en beroep is) en het wel moeten toepassen van de wet BIBOB ook op de nieuwe eigenaren.
Alle bezwaren zijn door het DB ongegrond verklaard in augustus 2006, waarbij de buren voor een termijn-overschrijding niet ontvankelijk zijn verklaard, de vereniging eveneens omdat het pand niet monumentaal is. De bezwaren van de bewoners met betrekking tot de fouten in de tekeningen zijn afgewezen met verwijzing op inmiddels door vergunninghouder gemaakte verbeteringen en met de opdracht aan het DB om van bepaalde lichttoetredingseisen gemotiveerd te ontheffen. Tegen dit besluit is door alle bezwaarden beroep aangetekend.
In de aanloop tot de civiele ontruimingszaak is door bezwaarden in december 2007 een voorlopige voorziening tot schorsing van de bouwvergunning aangevraagd bij de bestuursrechter. Ter zitting op 29 januari is daarbij naast genoemde grieven ook naar voren gebracht dat genoemde ontheffing geenszins door het DB gemotiveerd is, naast het feit dat de bouwtekeningen dermate slecht zijn dat er een gevaarlijke situatie dreigt te ontstaan, gesteund door de verklaring van een architect. Op 10 februari 2008 is door de rechtbank het onderzoek heropend om het DB in de gelegenheid te stellen om het advies van het stedelijke en landelijke bureau BIBOB in te brengen. Op 6 maart 2008 is in een hernieuwde zitting nog eens het hele BIBOB verhaal naar voren gebracht.
Op 7 maart heeft de rechtbank de VOVO toegewezen en het beroep van de bewoners gegrond verklaard, met name wat het motiveringsgebrek bij de ontheffing van de bouwbesluit betreft. Daarbij is ‘kortgesloten’ en ook in beroep gevonnist, de zaak terugverwezen naar het dagelijks bestuur voor een hernieuwd besluit op bezwaar en de vergunning geschorst tot 6 weken na het bekend maken van dat besluit.
Op 24 maart is door bezwaarden een aanvullend bezwaarschrift ingediend bij het stadsdeel en gevraagd om een hernieuwde hoorzitting. Deze hoorzitting vond plaats op 15 april. Daarbij is door het DB ter motivering van de ontheffing van het bouwbesluit een expertise van een bouwbureau ingebracht. Door bezwaarden is een rapport van een constructeur voorgelegd, die de onmogelijkheid van constructieve ingrepen op basis van de bestaande tekeningen aantoont. De commissie heeft het bouwbureau van het stadsdeel gelast om nadere berekeningen, en de bezwaarden zijn in de gelegenheid gesteld binnen een week na ontvangst van deze stukken te reageren.
Ook is door de commissie besloten om te controleren of de genoemde fouten in de tekeningen bestaande situatie wel degelijk aanwezig zijn. Vertegenwoordigers van het DB willen, eventueel met iemand van de vergunningaanvrager langskomen op 28 april.
hoger beroep eigenaren bij de raad van state
Inmiddels hebben de eigenaren hoger beroep tegen het vonnis van de rechtbank van 7 maart aangetekend bij de raad van state. Er is daarbij nog geen datum voor een behandeling genoemd.
